Restauratie: perceptie, beslissing en behandelingen. Wij doen het in Nederland goed! Toch?

Bill Wei is onderzoeker bij de Rijksdienst voor het cultureel Erfgoed van het Ministerie OCW. Bill onderzoekt of in Nederland de “juiste” beslissingen worden genomen bij restauraties van objecten.

Om er achter te komen hoe in Nederland de professionals hierover denken organiseerde hij op 24 november 2011 een Socrates dialoog voor 80 deelnemers uit zeven disciplines: collectiebeheerders, conservatoren, curatoren, kunsthistorici, museumdirecteuren, natuurwetenschappers en restauratoren.

Filosoof Erik boers van Het Nieuwe Trivium begeleide deze voor ons nieuwe vorm van dialoog waarbij de deelnemers in vier rondes samen op zoek gaan naar de vraag die achter de vraag verscholen zit.

Ronde 1: korte betogen over het thema. Iedereen werd uitgenodigd een kort betoog te houden van over thema van ongeveer anderhalve minuut (in groepvorm).

Ronde 2: casus kiezen en verkennen. Casus inbrengers de ruimte om hun casus te presenteren zodat de deelnemers een casus konden kiezen en informatieve vragen te stellen.

Ronde 3: casus bespreken.  Iedereen moest antwoord geven op de vragen “wat zou ik in alle oprechte voelen, denken, doen in dit geval? Wat is mijn antwoord op de vraag? En waarom voel ik wat ik voel, denk wat ik denk en doe wat ik doe?”, en hierover in gesprek gaan.

Ronde 4: essentie en daaruit voortkomende onderzoeksvragen. Iedereen schrijft in 3 zinnen waar volgens hem de essentie van de casus over gaat en leest het voor aan de groep. Hieruit werden twee fundamentele onderzoeksvragen geformuleerd en op Twitter gezet: Socratesrestaur.

Er waren zeven groepen zodat Bill veertien fundamentele onderzoeksvragen gepresenteerd kreeg. Zichtbaar blij nam hij ze in ontvangst.Wat heb je opgemerkt en beleeft? Het is fijn om met verschillende disciplines om de tafel te zitten en elkaars vragen en visie te horen en daarop te mogen reageren. In bijeenkomsten waar wordt gevraagd aan de deelnemers om actief te participeren merk ik dat iedereen zich prettiger voelt en er meer resultaten worden geboekt. Je geeft iets en je krijgt tachtig maal iets terug. Win Win!

de lunch

Erik Boers en Saar Frieling

MCP mixing surfactant: Sodium Deoxycholic acid

Sodium Deoxycholate acid is a surfactant (detergent) that can be used as a component for both cleaning and removal of old varnish and is part of my MCP set (Modular Cleaning Programme). I love mixing this surfactant that consist of the components Deoxycholate acid and Sodium hydroxide 10%. During the process it goes through various stages that look wonderful. You need patience for it but you will be rewarded. It starts with adding the white powdery deoxycholic acid in demineralised water, slowly wetting the powder on the stirring plate. A creamy white substance is formed. Sodium Hydroxide 10% is added and the following hours a slimy substance is formed. But finally the acid is solved and the solution is cleared!

adding DOA in demiwater

stir well with patience

adding NaOH

the last stage: it becomes transparent

 

  Properties of Sodium deoxycholic acid:

• Alternative Names: Sodium deoxycholic acid; deoxycholate, sodium salt
• Chemical Name: 3, 12-α-Dihydroxy-5β-cholan-24-oic acid, monosodium salt
• Molecular Weight: 414.6g
• Detergent Class: Ionic (anionic)
• Aggregation Number: 5 (average)
• Micelle Molecular Weight: 2000g (average)
• Critical Micelle Concentration (CMC): 2 to 6mM (0.083 to 0.249%, w/v)
• Cloud Point: Unknown
• Dialyzable: Yes

Modular Cleaning Programme in practice

Recently a colleague, Judith Bohan who is an interior conservator, called for help. She is working on a project at Haarlem Station. Here the third class waiting room is to be conserved. I was asked for my expertise on cleaning and removing old yellowed and cracked varnish on the beams. I did tests using my Modular Cleaning Programme. In less than two hours we had tested both cleaning and removal and knew what were the best steps to take. We could do a great job, in removing varnish  without damaging the red band. My newest challenge is to calculate how much mixture we need.

testing

final result by Judith Bohan

Verf hechten

Samen met restaurator Beatriz Verissimo Mendes aan het werk op lokatie. Dit schilderij heeft waterschade opgelopen. Het gevolg is krimping van het linnen en een slechte hechting van de grondering aan het linnen. Hierdoor heeft de verflaag langs de randen losgelaten. Waarbij sommige schilfers op staan en andere al zijn verdwenen. Het schilderij zal in het atelier worden gerestaureerd. Voordat het op transport gaat, wordt eerst de verf vastgezet. Samen de hele dag gewerkt, gebogen over de verflagen, op de knieën. Het eerste resultaat is goed.

Along with painting conservator/ restorer Beatriz Verissimo Mendes we conserved a painting on location. This painting has water damage and will be restored in the workshop. But before it can be transported we had to consolidate the loose and flaking paint layer. Together, working all day, bent over the paint, on your knees that became very painful. The first result is good. 

To be continued.

Marjan de Visser

Beatriz Verissimo Coutinho Mendes

before consolidation

after consolidation

Rosalijn van IJken Metaalrestauratie

Mijn collega Rosalijn restaureert metaal. Omdat wij werken in verschillende disciplines binnen de restauratie is het juist zo interessant om kennis uit te wisselen. Zij vertelt mij over de werking van metaal, wat ik kan toepassen in mijn 0-metingen bij Musea dat ik uitvoer in samenwerking met het Erfgoedhuis Zuid Holland. Ik adviseer Rosalijn over de MCP en het gebruik van vernissen. 

Rosalijn was op de middelbare school al gefascineerd geraakt door de verschillende eigenschappen van metaal en hoe deze kunnen veranderen in legering. Daarom volgende ze de studie goud- en edelsmeden te Amsterdam in 2000-2003. Daarna heeft ze nog twee jaar museologie gestudeerd 2003-2005 aan de Reinwardt Akademie, net als ik. Maar deze studie heeft ze afgebroken om metaalrestauratie te gaan studeren 2005-2009. Sinds december 2008 werkt ze als zelfstandig metaalrestaurator on de de naam Metaalrestauratie Van IJken. Ze huurt een werkplek in het atelier van Museum Boerhaave waar ze historische en moderne voorwerpen behandel. Op het moment is ze o.a. betrokken bij de restauratie van De Leidsche Sphaera, een 17e eeuws planetarium uit de collectie van Museum Boerhaave. 

Rosalijn van IJken at the right.

Rosalijn van IJken restores metals, since childhood she was interested in metals and the properties of alloy. She is a young independent restorer that works together with the Museum Boerhaave on the Leidsche Sphaera, the 17^th planetarium of the museum collection. Recently she came to visit my studio to exchange knowledge of our specific professions.